Karadeniz’e ve sıcak denizlere inmeyi dış politikasının temel hedefi olarak belirleyen Rusya, 1550’lerden itibaren özellikle Kafkasya’yı kontrolü altına alma girişimlerini yoğunlaştırdı. Sonraki 300 yıl boyunca kanlı bir boğuşmanın sahnesine dönüşen Kafkasya’da birçok halk katliamlarla, saldırılarla ve sürgünlerle yüzleşmek durumunda kaldı. Bu dönemden geriye yalnızca kan ve gözyaşı kaldı.

DÖRT BİR YANA DAĞILIŞ

Çerkeslerin kitleler halinde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına transfer edilmeleri, 21 Mayıs 1864 günü resmen başladı. Sonraki süreçte yüz binlerce insan, son derece zor şartlar altında imparatorluğun dört bir yanına dağıtıldılar. Ünlü tarihçi Kemal Karpat’ın tespitlerine göre Kafkasya’dan sürgün edilen Çerkeslerin toplam sayısı 1,2 milyonu bulmuştu.

ORTADOĞU’YA KADAR…

Samsun ve Trabzon başta olmak üzere, Karadeniz kıyısındaki Osmanlı şehirleri sürgün Çerkeslerin ilk durağıydı. Bu zorlu yolculuk daha sonra Amasya, Çorum, Tokat, Sivas, Kayseri ve Maraş’a kadar uzandı. Devamında ise, binlerce Çerkes bugünkü Suriye ve Ürdün topraklarında iskân edildiler. Bir diğer güzergâh ise Adapazarı, Kocaeli, Bursa ve Balıkesir’e doğru devam ediyordu.

Kayıpların anısına…